Best Practice
Slimmer waarschuwen
voor medicatie
‘Berg aan data beter benutten’
Volgens Azam Nurmohamed, Chief Medical Information Officer van Amsterdam UMC, laat het onderzoek mooi zien wat het kan opleveren als je bestaande data beter benut. “We zitten op een enorme databerg. Als we data beter aan elkaar weten te koppelen, levert het waardevolle informatie op. Daardoor kunnen we betere en veiligere zorg bieden, de zorg efficiënter werken en diagnostiek en behandelingen versnellen. De grootste uitdaging is: hoe komen we in een stand waarin we de grote voordelen van datagedreven werken inzien? En hoe gaan we vervolgens over tot actie? Ik hoop dat goede voorbeelden zoals het project van Joanna en haar collega’s anderen enthousiasmeren om meer waarde te halen uit bestaande data en daarmee aan de slag te gaan.”
Een vernieuwd digitaal waarschuwingssysteem zorgt ervoor dat IC-patiënten minder vaak risicovolle combinaties van medicijnen krijgen. Dit komt omdat dit in Amsterdam UMC ontwikkelde systeem artsen alleen waarschuwt bij combinaties met een hoog risico.
Tekst: Jeroen van den Nieuwenhuizen - Foto: Shutterstock
Op de IC liggen ernstig zieke patiënten, die nu eenmaal vaak combinaties van medicijnen nodig hebben. Bestaande systemen om medische beslissingen te ondersteunen zijn gebaseerd op de praktijk van een reguliere ziekenhuisafdeling en de spreekkamer van de huisarts. Daardoor krijgen IC-artsen veel waarschuwingssignalen die niet relevant zijn voor de omgeving waarin zij werken. “Te veel”, stelt Joanna Klopotowska, onderzoeker bij de afdeling Klinische informatiekunde. “Op de IC worden patiënten vierentwintig uur per dag gemonitord”, zegt Klopotowska. “Zodat er veel mogelijkheden zijn om snel in te grijpen en de schade te beperken.”
Wanneer er te veel niet-relevante belletjes afgaan, kan er ‘signaalmoeheid’ optreden. Klopotowska: “Artsen gaan het systeem dan als minder waardevol beschouwen. En doordat ze gewend zijn om veel signalen weg te klikken, gebeurt het regelmatig dat ze belangrijke signalen missen. Een systeem dat beslissingen ondersteunt, werkt alleen goed als je het afstemt op de setting waarin het wordt gebruikt.”
Afstemmen op de IC
Hoe kun je het aantal toedieningen van medicijncombinaties met een hoog risico op de IC verminderen en daarmee de zorg veiliger maken? Om antwoord te vinden op die vraag, startte Amsterdam UMC in 2016 onder leiding van professor Ameen Abu-Hanna een studie. Dat gebeurde in samenwerking met veertien Nederlandse IC’s en de Stichting Nationale Intensive Care Evaluatie (NICE). Samen met promovenda Tinka Bakker voerde Klopotowska het project uit: “We hebben allereerst vastgesteld welke medicijncombinaties vaak voorkomen op de IC en wat hun risiconiveau is. Daarna hebben we met een groot nationaal panel van IC-artsen en ziekenhuisapothekers gekeken welke combinaties een hoog risico vormen op de IC en welke niet. Die lijst is vervolgens gebruikt om de beslissingsondersteunende systemen van negen IC’s op maat te maken.”
Twaalf maanden lang hebben de onderzoekers de effecten van het werken met het op maat gemaakte systeem onderzocht. Dit deden ze met behulp van bestaande data uit het elektronisch patiëntendossier. Conclusie: waarschuwen op maat komt de veiligheid van zorg ten goede: “Het aantal toedieningen van medicijncombinaties met een hoog risico nam in die periode met twaalf procent af”, aldus Klopotowska . “Artsen namen daarnaast ook negen procent vaker voorzorgsmaatregelen na een signaal van het systeem. En de ligduur op de IC nam af met zes procent. Het is dus om verschillende redenen zinvol om een op maat gemaakt systeem voor de IC te hebben.”
Nieuw: pharmacoinformatics
Eind 2023 kreeg Klopotowska te horen dat zij benoemd is als principal investigator van een nieuwe onderzoekslijn binnen Amsterdam UMC: Pharmacoinformatics. “Dit is opgezet om data uit de elektronische patiëntendossiers beter te benutten voor het verbeteren van behandelingen van ziekten en aandoeningen met medicijnen. Wat kunnen wij met die data leren over de veiligheid en effectiviteit van geneesmiddelen in de dagelijkse praktijk?” •
O
Best Practice
Slimmer waarschuwen
voor medicatie
‘Berg aan data beter benutten’
Volgens Azam Nurmohamed, Chief Medical Information Officer van Amsterdam UMC, laat het onderzoek mooi zien wat het kan opleveren als je bestaande data beter benut. “We zitten op een enorme databerg. Als we data beter aan elkaar weten te koppelen, levert het waardevolle informatie op. Daardoor kunnen we betere en veiligere zorg bieden, de zorg efficiënter werken en diagnostiek en behandelingen versnellen. De grootste uitdaging is: hoe komen we in een stand waarin we de grote voordelen van datagedreven werken inzien? En hoe gaan we vervolgens over tot actie? Ik hoop dat goede voorbeelden zoals het project van Joanna en haar collega’s anderen enthousiasmeren om meer waarde te halen uit bestaande data en daarmee aan de slag te gaan.”
Op de IC liggen ernstig zieke patiënten, die nu eenmaal vaak combinaties van medicijnen nodig hebben. Bestaande systemen om medische beslissingen te ondersteunen zijn gebaseerd op de praktijk van een reguliere ziekenhuisafdeling en de spreekkamer van de huisarts. Daardoor krijgen IC-artsen veel waarschuwingssignalen die niet relevant zijn voor de omgeving waarin zij werken. “Te veel”, stelt Joanna Klopotowska, onderzoeker bij de afdeling Klinische informatiekunde. “Op de IC worden patiënten vierentwintig uur per dag gemonitord”, zegt Klopotowska. “Zodat er veel mogelijkheden zijn om snel in te grijpen en de schade te beperken.”
Wanneer er te veel niet-relevante belletjes afgaan, kan er ‘signaalmoeheid’ optreden. Klopotowska: “Artsen gaan het systeem dan als minder waardevol beschouwen. En doordat ze gewend zijn om veel signalen weg te klikken, gebeurt het regelmatig dat ze belangrijke signalen missen. Een systeem dat beslissingen ondersteunt, werkt alleen goed als je het afstemt op de setting waarin het wordt gebruikt.”
Afstemmen op de IC
Hoe kun je het aantal toedieningen van medicijncombinaties met een hoog risico op de IC verminderen en daarmee de zorg veiliger maken? Om antwoord te vinden op die vraag, startte Amsterdam UMC in 2016 onder leiding van professor Ameen Abu-Hanna een studie. Dat gebeurde in samenwerking met veertien Nederlandse IC’s en de Stichting Nationale Intensive Care Evaluatie (NICE). Samen met promovenda Tinka Bakker voerde Klopotowska het project uit: “We hebben allereerst vastgesteld welke medicijncombinaties vaak voorkomen op de IC en wat hun risiconiveau is. Daarna hebben we met een groot nationaal panel van IC-artsen en ziekenhuisapothekers gekeken welke combinaties een hoog risico vormen op de IC en welke niet. Die lijst is vervolgens gebruikt om de beslissingsondersteunende systemen van negen IC’s op maat te maken.”
Twaalf maanden lang hebben de onderzoekers de effecten van het werken met het op maat gemaakte systeem onderzocht. Dit deden ze met behulp van bestaande data uit het elektronisch patiëntendossier. Conclusie: waarschuwen op maat komt de veiligheid van zorg ten goede: “Het aantal toedieningen van medicijncombinaties met een hoog risico nam in die periode met twaalf procent af”, aldus Klopotowska . “Artsen namen daarnaast ook negen procent vaker voorzorgsmaatregelen na een signaal van het systeem. En de ligduur op de IC nam af met zes procent. Het is dus om verschillende redenen zinvol om een op maat gemaakt systeem voor de IC te hebben.”
Nieuw: pharmacoinformatics
Eind 2023 kreeg Klopotowska te horen dat zij benoemd is als principal investigator van een nieuwe onderzoekslijn binnen Amsterdam UMC: Pharmacoinformatics. “Dit is opgezet om data uit de elektronische patiëntendossiers beter te benutten voor het verbeteren van behandelingen van ziekten en aandoeningen met medicijnen. Wat kunnen wij met die data leren over de veiligheid en effectiviteit van geneesmiddelen in de dagelijkse praktijk?” •
O
Tekst: Jeroen van den Nieuwenhuizen
Foto: Shutterstock
Een vernieuwd digitaal waarschuwingssysteem zorgt ervoor dat IC-patiënten minder vaak risicovolle combinaties van medicijnen krijgen. Dit komt omdat dit in Amsterdam UMC ontwikkelde systeem artsen alleen waarschuwt bij combinaties met een hoog risico.