onderzoek

Later koffie geven

Van der Roest: “Op de afdeling Acute Opname meten we de vitale functies nu niet meer om zes uur, maar bij aanvang van de dagdienst – tussen kwart voor acht en acht. Tijdens de implementatie heb ik het team hier zoveel mogelijk in meegenomen, want zij moeten het doen. De overgang is vrij soepel verlopen. Iedereen heeft de nieuwe werkwijze omarmd en we werken nog steeds zo. En patiënten slapen gemiddeld veertig minuten langer.”

Helaas is er niet één gouden oplossing. “Slaap is een complex vraagstuk, waarbij je aan alle knopjes moet draaien om ervoor te zorgen dat iemand beter slaapt”, weet Van den Ende. “Er moet vooral meer aandacht komen voor het belang van slaap, daar zijn we druk mee bezig.” Van der Roest: “Sommige maatregelen kun je op korte termijn implementeren. Het kan zoiets simpels zijn als na een bepaald tijdstip geen koffie meer verstrekken. Dat is wel iets wat je moet bespreken in je team. En dan al die kleine stapjes verankeren in de werkprocessen. Je hebt meerdere maatregelen nodig om de slaap echt te verbeteren.” •

“Eigenlijk slaap ik al maanden beroerd”, vertelt Vlaar, die sinds half januari is opgenomen op de afdeling Oncologische chirurgie. “Ik slaap meestal tot een uur of één, half twee ’s nachts. Vaak word ik wakker door een piepje van een van die apparaten. Of omdat mijn katheter niet goed doorloopt. Dan moet de verpleging weer komen om het in orde te maken. In het begin werd ik zelfs vastgezet om ervoor te zorgen dat alle slangetjes goed bleven zitten, in die periode sliep ik helemaal slecht.”

‘Hoe heeft u geslapen?’

Slaap is niet iets waar je als verpleegkundige als eerste op let, legt stafadviseur Kwaliteit en Zorg Lisanne van der Roest uit. Zij werkte meer dan vijf jaar als verpleegkundige op de afdeling Acute Opname. “Controles en medicatie vragen alle aandacht. Toch is aan het begin van de dag meestal de eerste vraag: ‘Hoe heeft u geslapen?’ Ik heb dat altijd meer gezien als ijsbreker. Je stelt zo’n vraag niet omdat je echt wilt weten hoe iemand geslapen heeft, om daar eventueel iets aan te doen. Best vreemd als je bedenkt hoe belangrijk slapen is.”

Goede slaap heeft een positieve invloed op alle domeinen van het menselijk lichaam, legt arts-onderzoeker Van den Ende uit. “Bijvoorbeeld op weefselherstel, pijn, het immuunsysteem, cognitief functioneren en het algemeen welzijn van de patiënt. Mede daarom hebben we in 2017 een nationale studie gedaan, waarbij we in 39 ziekenhuizen zo’n tweeduizend patiënten hebben geïnterviewd. Daaruit bleek dat patiënten een slechte kwaliteit van slaap ervoeren. Ze werden vaak wakker en sliepen gemiddeld slechts zes uur per nacht. Dat is weinig als je je realiseert dat gemiddeld acht uur slaap geadviseerd wordt om gezond te blijven.”

In het ziekenhuis zijn verschillende oorzaken voor een slechte nachtrust. Van den Ende: “Patiënten slapen slecht vanwege lichamelijke en psychische klachten, maar nog vaker door verstoringen uit hun omgeving: geluid van apparaten, andere mensen op de kamer, licht, dichte ramen. En niet te vergeten de nachtelijke controles. De ochtendcontrole vindt soms al rond half zes plaats.” Het team van onderzoekers heeft nagedacht over oplossingen voor Amsterdam UMC. Eva: “We hebben onder andere boekjes  met slaaptips uitgedeeld, oordopjes en slaapmaskers. Ook hebben we verpleegkundigen lesgegeven over het belang van slaap en samen gekeken naar mogelijke verbeteringen.”

E

Tekst: Jeroen Kleijne - Foto: Martijn Gijsbertsen

Voor veel patiënten zijn de nachten in het ziekenhuis onrustig en kort. Dit stelde Eva van den Ende vast in haar promotieonderzoek.
Ze zocht naar oplossingen zoals het later op de ochtend uitdelen van medicijnen. Stafadviseur Lisanne van der Roest en patiënt Gerard Vlaar zien dat er niet één gouden oplossing is: “Je moet aan alle knopjes draaien.”