Onderwijs
In de naam van Arthur
In de bloei van zijn leven overlijdt UvA-coassistent Arthur Fonville in 2014 aan de gevolgen van een hitteberoerte na de Dam tot Damloop. Maar Arthur wordt niet vergeten, hij leeft voort in een speciale onderzoekprijs die zijn naam krijgt. Begin november werd de Schots-Nederlandse award voor de tiende keer uitgereikt. “De award geeft jonge onderzoekers zelfvertrouwen en maakt voor ons het gemis beter te dragen”, aldus Arthur’s vader Joost Fonville. Ook prijswinnaar Abel Sandmann en neuroloog Jonathan Coutinho vertellen hun verhaal over de prijs - en Arthur.
Tekst: Stijn Dunk - Foto’s: Martijn Gijsbertsen - Introfoto: Familie Fonville
Joost Fonville weet nog precies wanneer en waar hij het hoorde. “Het was op de dag van de begrafenis van Arthur. Hij lag hier in de woonkamer opgebaard en Rustam Al Shahi Salman, hoogleraar Klinische neurologie, kwam over uit Edinburgh om Arthur de laatste eer te bewijzen. Toen vertelde hij mij in hele dierbare bewoordingen dat hij zou pogen om op de universiteit van Edinburgh een scriptieprijs in Arthur’s naam in te stellen. Omdat hij daar tijdens zijn onderzoekstage zo’n bijzondere indruk had gemaakt. ‘Dat voornemen zal ik straks ook bij mijn speech in de kerk vertellen’, zei Rustam. Dat deed hij, ten overstaan van al die mensen. Die begonnen spontaan te applaudisseren.”
Donderslag
Op kalme en heldere toon vertelt Fonville thuis in Hilversum het verhaal van zijn zoon. Tien jaar geleden overleed Arthur (24) na afloop van de Dam tot Dam-loop aan de gevolgen van een hitteberoerte. “Als een donderslag bij heldere hemel. Zo’n wedstrijd is sportief en gezond, dan is dit het laatste dat je verwacht.” Arthur, die meeloopt in het UvA-wedstrijdteam, wordt na de finish onwel. Het gaat van kwaad tot erger en hij moet gereanimeerd worden. Tevergeefs, en in de middag wordt zijn lichaam overgebracht naar het VUmc. Daar verzamelt de ontredderde familie zich.
J
8 november 2024. In de Costerzaal op locatie AMC verzamelen familie en vrienden, neurologen, oud-prijswinnaars en een Schotse delegatie zich voor de tiende uitreiking van de Arthur Fonville Award ceremonie. Ook Al-Shahi Salman is vanuit Edinburgh overgekomen. Hij opent de bijeenkomst, die in het teken staat van de herinnering aan Arthur, met het tonen van een lovende email uit 2011 van hoogleraar Neurologie Yvo Roos, die Arthur aanbeveelt voor een onderzoekstage bij zijn Schotse collegaprof Al-Shahi Salman. Roos, tegenwoordig lid van de raad van bestuur Amsterdam UMC, schrijft over ‘a Dutch student who might be of help’. Hij noemt Arthur ‘highly recommended’: ‘Ik weet dat jij net als ik veel van dit soort verzoeken krijgt, maar dit keer zou ik het doen als ik jou was’. “Zo’n lange pitch had ik nog nooit van een collegahoog-leraar gehad”, lacht Al Shahi Salman. ‘Dus mocht Arthur komen’.”
Joost Fonville
Warm welkom
Fonville herinnert zich nog het warme welkom dat zijn zoon kreeg toen hij in het voorjaar van 2012 aankwam in Edinburgh voor zijn stage. “Rustam nam hem met gevoel voor symboliek meteen mee naar Arthur’s Seat, de beroemde uitgedoofde vulkaan pal naast het centrum. Daar heb je een prachtig uitzicht op de historische stad, je ziet King Arthur bij wijze van spreken van de berg af galopperen. Het werd meteen de favoriete plek van Arthur, hij trok al zijn Nederlandse bezoek enthousiast mee de heuvel op.”
Niet alleen Al-Shahi Salman zorgt ervoor dat de Nederlandse masterstudent zich snel thuis voelt. Ook met de andere leden van het neurologische onderzoeksteam RUSH (Research to Understand Stroke due to Haemorrhage) heeft hij al snel een klik. Speciaal twee oudere vrouwelijke collega’s, Christine Lerpiniere en Rosemary Anderson, ontfermen zich over Arthur. “Wij waren zijn ‘Scottish Moms’”, vertelt Lerpiniere het Amsterdamse publiek geëmotioneerd tijdens de jubileumeditie van de award. “Arthur was bescheiden, positief, intelligent, belangstellend naar anderen. He stays our boy.”
Meer zelfvertrouwen
Het is een klassiek moment in de opleiding Geneeskunde: de wetenschappelijke stage waarin je als masterstudent de finesses leert van het onderzoek doen. Al dan niet in het buitenland. Het is een vormend moment beaamt neuroloog Jonathan Coutinho, vanuit Amsterdam UMC nauw betrokken bij de Arthur Fonville Award. “Het mooie is dat het gaat om studenten die in dezelfde fase zitten als Arthur destijds. Je hebt misschien al interesse voor wetenschappelijk onderzoek, maar ook nog onzeker over wat je kunt. Zo’n scriptieprijs is vaak de eerste individuele erkenning dat je talent hebt. Dat geeft zelfvertrouwen, weet ik van twee studenten van mij die de award hebben gewonnen.” Fonville herkent dit effect: “Dat had ik van tevoren niet bevroed, maar de prijs blijkt voor de meeste winnaars een moral boost in een ongewisse fase. Neem de laatste Amsterdamse winnaar, Abris Mumcuoglou, die zijn scriptie presenteerde bij het tienjarig jubileum. Een bescheiden jongen, die nu leerde zijn thesis te presenteren en verdedigen. Zijn afstuderen kreeg op deze manier veel meer kleur en zichtbaarheid.”
Abel Sandmann
Dat gold ook voor de thesis van Abel Sandmann, die de award vorig jaar als UvA-student won. Net als alle ingezonden scripties in de loop der jaren, ging zijn onderzoek over hersenberoertes. “In mijn geval de behandeling van patiënten met een caverneuze malformatie. Dat is een bloedvatafwijking in de hersenen die onder andere kan leiden tot een hersenbloeding. Ik heb bekeken wat de uitkomsten waren van de groep patiënten die geen operatie hadden ondergaan. De uitkomsten bleken veel gunstiger dan wat de literatuur vooraf aangaf. Dit laat zien dat wellicht minder mensen een zware hersenoperatie hoeven te ondergaan, wat bovendien geld bespaart.” Zo leverde de Arthur Fonville Award in de loop der jaren een kleine, maar aanwijsbare bijdrage aan de wetenschappelijke kennis over beroerten. “Ik vind het heel waardevol dat er naast het persoonlijke verhaal zo’n duidelijke inhoudelijke erfenis is”, zegt Fonville senior.
Herinnering levend houden
Meer dan gemiddeld kiezen winnaars van de award later voor een loopbaan in de wetenschap, rekende Al-Shahi Salman uit. Ze publiceren vaker dan andere geneeskundestudenten een artikel in een wetenschappelijk tijdschrift. Ook rollen ze vanuit hun Fonville-scriptie niet zelden in een promotieonderzoek, het voorportaal van de meeste academische carrières. Zo ook Sandmann, die in Amsterdam UMC PhD kandidaat werd onder de hoede van Coutinho. Ook reisde hij net als Arthur naar Schotland om bij Al-Shahi Salman tijdelijk research te doen. “Mijn pad lijkt best veel op dat van hem. En dan ben ik ook nog een hardloper, die wel eens de Dam tot Damloop heeft gedaan. Ik vind het altijd indrukwekkend als zijn vader over Arthur vertelt. Een jonge medische student van mijn leeftijd met grote plannen, die dan zo plotseling overlijdt.”
Jonathan Coutinho maakte als arts-assistent Neurologie ooit een vergelijkbare tragedie mee. “Een andere arts-assistent kwam plotseling om het leven, dat is zo indringend. Ik had veel contact met hem, omdat hij toevallig een reis ging ondernemen die ik al eerder gemaakt had. Zoiets blijft gegrift in het collectieve geheugen van een afdeling. Zijn foto hangt er nog steeds, zodat we aan hem denken wanneer we koffie halen. Ik snap goed dat ook de familie van Arthur de herinnering aan hem van allerlei kanten levend wil houden. Deze prijs is een mooie academische wijze om dat te doen.” Of zoals Fonville het zegt: “We putten troost uit de gedachte dat de Arthur award in de geest van onze zoon een positieve nalatenschap is.”
Clinic voor hardlopers
Er is nog een tweede manier waarmee Fonville het verdriet en het gemis van zijn zoon een plaats geeft. Toen die na de Dam tot Damloop overleed aan de gevolgen van een hitteberoerte, waren er slecht sponzen aanwezig voor de koeling. “Terwijl het bekend is dat juist snel met ijswater koelen de oververhitting tegengaat. Ook was het reanimatieprotocol voor verbetering vatbaar.” Pas in 2019, vijf jaar na dato, zette het Rode Kruis op grote schaal koelvoorzieningen in bij de wedstrijd. “Ze wilden niet erkennen dat er zaken mis waren gegaan rond Arthur. Pas toen in 2016 een jonge vrouw weer stierf door oververhitting erkende men het als een structureel probleem. Daarvoor hebben wij als nabestaanden flink moeten knokken. Het voorkomen van onnodige sterfgevallen is onze missie geworden.”
Jonathan Coutinho
Inmiddels is het risico op ‘heat stroke’ een belangrijk onderdeel van het draaiboek bij evenementen geworden. Diverse edities van de Van Dam tot Damloop zijn sindsdien voor een deel stilgelegd omdat het hittegevaar te groot werd. Toevallig ook dit najaar, precies tien jaar na het overlijden van Arthur. Vader Fonville geeft bovendien regelmatig zogeheten thermo clinics voor hardlopers en hun coaches. “Daarin geven we uitleg over de manier waarop ons lichaam warmte reguleert tijdens grote fysieke inspanning. Belangrijk is om tijdens het sporten bewust te zijn van het verloop van je lichaamstemperatuur. Zo zie je mogelijke risico’s op tijd aankomen. Door tijdens de clinic je lichaamstemperatuur met een sensor te meten beklijft de boodschap.” De doelstelling is om hardlopend Nederland hiervan bewust te maken. Dat wedstrijdorganisaties adequate en levensreddende maatregelen treffen. “Net als bij de award heb ik op deze manier het idee dat ik Arthur recht doe, dat ik spreek en handel uit zijn naam.” •
Onderwijs
In de naam van Arthur
Inmiddels is het risico op ‘heat stroke’ een belangrijk onderdeel van het draaiboek bij evenementen geworden. Diverse edities van de Van Dam tot Damloop zijn sindsdien voor een deel stilgelegd omdat het hittegevaar te groot werd. Toevallig ook dit najaar, precies tien jaar na het overlijden van Arthur. Vader Fonville geeft bovendien regelmatig zogeheten thermo clinics voor hardlopers en hun coaches. “Daarin geven we uitleg over de manier waarop ons lichaam warmte reguleert tijdens grote fysieke inspanning. Belangrijk is om tijdens het sporten bewust te zijn van het verloop van je lichaamstemperatuur. Zo zie je mogelijke risico’s op tijd aankomen. Door tijdens de clinic je lichaamstemperatuur met een sensor te meten beklijft de boodschap.” De doelstelling is om hardlopend Nederland hiervan bewust te maken. Dat wedstrijdorganisaties adequate en levensreddende maatregelen treffen. “Net als bij de award heb ik op deze manier het idee dat ik Arthur recht doe, dat ik spreek en handel uit zijn naam.” •
Jonathan Coutinho
Clinic voor hardlopers
Er is nog een tweede manier waarmee Fonville het verdriet en het gemis van zijn zoon een plaats geeft. Toen die na de Dam tot Damloop overleed aan de gevolgen van een hitteberoerte, waren er slecht sponzen aanwezig voor de koeling. “Terwijl het bekend is dat juist snel met ijswater koelen de oververhitting tegengaat. Ook was het reanimatieprotocol voor verbetering vatbaar.” Pas in 2019, vijf jaar na dato, zette het Rode Kruis op grote schaal koelvoorzieningen in bij de wedstrijd. “Ze wilden niet erkennen dat er zaken mis waren gegaan rond Arthur. Pas toen in 2016 een jonge vrouw weer stierf door oververhitting erkende men het als een structureel probleem. Daarvoor hebben wij als nabestaanden flink moeten knokken. Het voorkomen van onnodige sterfgevallen is onze missie geworden.”
Herinnering levend houden
Meer dan gemiddeld kiezen winnaars van de award later voor een loopbaan in de wetenschap, rekende Al-Shahi Salman uit. Ze publiceren vaker dan andere geneeskundestudenten een artikel in een wetenschappelijk tijdschrift. Ook rollen ze vanuit hun Fonville-scriptie niet zelden in een promotieonderzoek, het voorportaal van de meeste academische carrières. Zo ook Sandmann, die in Amsterdam UMC PhD kandidaat werd onder de hoede van Coutinho. Ook reisde hij net als Arthur naar Schotland om bij Al-Shahi Salman tijdelijk research te doen. “Mijn pad lijkt best veel op dat van hem. En dan ben ik ook nog een hardloper, die wel eens de Dam tot Damloop heeft gedaan. Ik vind het altijd indrukwekkend als zijn vader over Arthur vertelt. Een jonge medische student van mijn leeftijd met grote plannen, die dan zo plotseling overlijdt.”
Jonathan Coutinho maakte als arts-assistent Neurologie ooit een vergelijkbare tragedie mee. “Een andere arts-assistent kwam plotseling om het leven, dat is zo indringend. Ik had veel contact met hem, omdat hij toevallig een reis ging ondernemen die ik al eerder gemaakt had. Zoiets blijft gegrift in het collectieve geheugen van een afdeling. Zijn foto hangt er nog steeds, zodat we aan hem denken wanneer we koffie halen. Ik snap goed dat ook de familie van Arthur de herinnering aan hem van allerlei kanten levend wil houden. Deze prijs is een mooie academische wijze om dat te doen.” Of zoals Fonville het zegt: “We putten troost uit de gedachte dat de Arthur award in de geest van onze zoon een positieve nalatenschap is.”
Dat gold ook voor de thesis van Abel Sandmann, die de award vorig jaar als UvA-student won. Net als alle ingezonden scripties in de loop der jaren, ging zijn onderzoek over hersenberoertes. “In mijn geval de behandeling van patiënten met een caverneuze malformatie. Dat is een bloedvatafwijking in de hersenen die onder andere kan leiden tot een hersenbloeding. Ik heb bekeken wat de uitkomsten waren van de groep patiënten die geen operatie hadden ondergaan. De uitkomsten bleken veel gunstiger dan wat de literatuur vooraf aangaf. Dit laat zien dat wellicht minder mensen een zware hersenoperatie hoeven te ondergaan, wat bovendien geld bespaart.” Zo leverde de Arthur Fonville Award in de loop der jaren een kleine, maar aanwijsbare bijdrage aan de wetenschappelijke kennis over beroerten. “Ik vind het heel waardevol dat er naast het persoonlijke verhaal zo’n duidelijke inhoudelijke erfenis is”, zegt Fonville senior.
Abel Sandmann
In de bloei van zijn leven overlijdt UvA-coassistent Arthur Fonville in 2014 aan de gevolgen van een hitteberoerte na de Dam tot Damloop. Maar Arthur wordt niet vergeten, hij leeft voort in een speciale onderzoekprijs die zijn naam krijgt. Begin november werd de Schots-Nederlandse award voor de tiende keer uitgereikt. “De award geeft jonge onderzoekers zelfvertrouwen en maakt voor ons het gemis beter te dragen”, aldus Arthur’s vader Joost Fonville. Ook prijswinnaar Abel Sandmann en neuroloog Jonathan Coutinho vertellen hun verhaal over de prijs - en Arthur.
Tekst: Stijn Dunk - Foto’s: Martijn Gijsbertsen - Introfoto: Familie Fonville
Joost Fonville weet nog precies wanneer en waar hij het hoorde. “Het was op de dag van de begrafenis van Arthur. Hij lag hier in de woonkamer opgebaard en Rustam Al Shahi Salman, hoogleraar Klinische neurologie, kwam over uit Edinburgh om Arthur de laatste eer te bewijzen. Toen vertelde hij mij in hele dierbare bewoordingen dat hij zou pogen om op de universiteit van Edinburgh een scriptieprijs in Arthur’s naam in te stellen. Omdat hij daar tijdens zijn onderzoekstage zo’n bijzondere indruk had gemaakt. ‘Dat voornemen zal ik straks ook bij mijn speech in de kerk vertellen’, zei Rustam. Dat deed hij, ten overstaan van al die mensen. Die begonnen spontaan te applaudisseren.”
Donderslag
Op kalme en heldere toon vertelt Fonville thuis in Hilversum het verhaal van zijn zoon. Tien jaar geleden overleed Arthur (24) na afloop van de Dam tot Dam-loop aan de gevolgen van een hitteberoerte. “Als een donderslag bij heldere hemel. Zo’n wedstrijd is sportief en gezond, dan is dit het laatste dat je verwacht.” Arthur, die meeloopt in het UvA-wedstrijdteam, wordt na de finish onwel. Het gaat van kwaad tot erger en hij moet gereanimeerd worden. Tevergeefs, en in de middag wordt zijn lichaam overgebracht naar het VUmc. Daar verzamelt de ontredderde familie zich.
J
8 november 2024. In de Costerzaal op locatie AMC verzamelen familie en vrienden, neurologen, oud-prijswinnaars en een Schotse delegatie zich voor de tiende uitreiking van de Arthur Fonville Award ceremonie. Ook Al-Shahi Salman is vanuit Edinburgh overgekomen. Hij opent de bijeenkomst, die in het teken staat van de herinnering aan Arthur, met het tonen van een lovende email uit 2011 van hoogleraar Neurologie Yvo Roos, die Arthur aanbeveelt voor een onderzoekstage bij zijn Schotse collegaprof Al-Shahi Salman. Roos, tegenwoordig lid van de raad van bestuur Amsterdam UMC, schrijft over ‘a Dutch student who might be of help’. Hij noemt Arthur ‘highly recommended’: ‘Ik weet dat jij net als ik veel van dit soort verzoeken krijgt, maar dit keer zou ik het doen als ik jou was’. “Zo’n lange pitch had ik nog nooit van een collegahoog-leraar gehad”, lacht Al Shahi Salman. ‘Dus mocht Arthur komen’.”
Joost Fonville
Warm welkom
Fonville herinnert zich nog het warme welkom dat zijn zoon kreeg toen hij in het voorjaar van 2012 aankwam in Edinburgh voor zijn stage. “Rustam nam hem met gevoel voor symboliek meteen mee naar Arthur’s Seat, de beroemde uitgedoofde vulkaan pal naast het centrum. Daar heb je een prachtig uitzicht op de historische stad, je ziet King Arthur bij wijze van spreken van de berg af galopperen. Het werd meteen de favoriete plek van Arthur, hij trok al zijn Nederlandse bezoek enthousiast mee de heuvel op.”
Niet alleen Al-Shahi Salman zorgt ervoor dat de Nederlandse masterstudent zich snel thuis voelt. Ook met de andere leden van het neurologische onderzoeksteam RUSH (Research to Understand Stroke due to Haemorrhage) heeft hij al snel een klik. Speciaal twee oudere vrouwelijke collega’s, Christine Lerpiniere en Rosemary Anderson, ontfermen zich over Arthur. “Wij waren zijn ‘Scottish Moms’”, vertelt Lerpiniere het Amsterdamse publiek geëmotioneerd tijdens de jubileumeditie van de award. “Arthur was bescheiden, positief, intelligent, belangstellend naar anderen. He stays our boy.”
Meer zelfvertrouwen
Het is een klassiek moment in de opleiding Geneeskunde: de wetenschappelijke stage waarin je als masterstudent de finesses leert van het onderzoek doen. Al dan niet in het buitenland. Het is een vormend moment beaamt neuroloog Jonathan Coutinho, vanuit Amsterdam UMC nauw betrokken bij de Arthur Fonville Award. “Het mooie is dat het gaat om studenten die in dezelfde fase zitten als Arthur destijds. Je hebt misschien al interesse voor wetenschappelijk onderzoek, maar ook nog onzeker over wat je kunt. Zo’n scriptieprijs is vaak de eerste individuele erkenning dat je talent hebt. Dat geeft zelfvertrouwen, weet ik van twee studenten van mij die de award hebben gewonnen.” Fonville herkent dit effect: “Dat had ik van tevoren niet bevroed, maar de prijs blijkt voor de meeste winnaars een moral boost in een ongewisse fase. Neem de laatste Amsterdamse winnaar, Abris Mumcuoglou, die zijn scriptie presenteerde bij het tienjarig jubileum. Een bescheiden jongen, die nu leerde zijn thesis te presenteren en verdedigen. Zijn afstuderen kreeg op deze manier veel meer kleur en zichtbaarheid.”