Zorg die werkt en past

Een digitale ‘HartWacht’ waarmee patiënten zelf hun waardes meten. Een littekentumor bevriezen in plaats van wegsnijden, zodat de patiënt er minder last van heeft. Het zijn voorbeelden van ‘passende zorg’: een breed begrip waar allerlei innovaties onder vallen die bewezen effectief en patiëntvriendelijk zijn.  

Tekst: Jeroen Kleijne - Foto’s: Martijn Gijsbersten

“Een aantal hartpatiënten komt elk halfjaar op controle: mensen met een problematische hoge bloeddruk, met hartritmestoornissen, of hartfalen”, zegt cardioloog Michiel Winter. “De meesten mankeren op dat moment niks. Terwijl het een maand later slechter kan gaan, maar dan moeten ze dagenlang wachten totdat ze terechtkunnen. Dat kan beter. Daarom hebben we gezocht naar een manier waarop er alleen contact is wanneer dat nodig is”, aldus Winter, die ook voorzitter is van de raad van bestuur van Cardiologie Centra Nederland (CCN). Via die route kwam in Amsterdam UMC HartWacht in beeld, een programma waarin hartpatiënten zelf diverse metingen verrichten.

Onderdeel van HartWacht is de Kardia, een digitaal apparaatje, ‘zo groot als een creditcard’, aldus Winter. Daarmee kunnen patiënten zelf hartfilmpjes maken. Hun bloeddruk meten ze doorgaans zelf al. De gemeten waarden sturen ze naar hun elektronisch patiëntendossier. Inmiddels monitoren zo’n 3500 hartpatiënten hun eigen waarden.

Direct bellen

Het team van HartWacht reageert meteen wanneer er waarden binnenkomen die sterk afwijkend zijn, legt Winter uit: verandering in de hartritmestoornissen, hoge bloeddruk of plotselinge gewichtstoename. Winter: “Dan nemen wij zelf het initiatief: de verpleegster van het team neemt contact op. Of de cardioloog belt.” Dat schept vertrouwen bij de patiënt. Als patiënten op zo’n moment worden gebeld, denken ze: ‘Hé, het systeem werkt!’ En de aanpak is bewust laagdrempelig: als de uitslag reden geeft tot zorg, kunnen ze direct bellen.”

Het voordeel voor de patiënten is dat ze niet naar het ziekenhuis hoeven voor controleconsulten. Maar vooral: dat zorgverleners meteen zien wanneer hun situatie verslechtert. Bovendien kunnen patiënten deze metingen overal en altijd verrichten. Dus ook als ze niet thuis zijn. “Je legt je vingers op het apparaatje en leest op je telefoon je hartslag af. Zo nodig volgt er direct een behandelings- of medicatieadvies, hetzij via het apparaatje, hetzij telefonisch.” Zo krijgen patiënten altijd en overal op het individu afgestemde passende zorg.

E

Littekentumor

Van een heel andere orde is de ‘passende zorg’ voor patiënten die een keloïd hebben: een littekentumor. Juliette Louter werkt als student-physician assistant bij Plastische en Reconstructieve Chirurgie. Een littekentumor, zo legt Louter uit, is een goedaardige uitstulping van weefsel op de huid. “Ze kunnen ontstaan na een openhartoperatie, maar ook door een ingegroeid baardhaartje: zo uiteenlopend kunnen de aanleidingen zijn.” Louter schetst het beeld van patiënten die een tumor aan het oor hebben, ‘zo groot als een golfbal’ en daar enorm onder lijden.

Waardoor zo’n goedaardige tumor ontstaat, weet niemand. Wat we wél weten: zulke tumoren blijven groeien. Dus ook wanneer ze al eens zijn verwijderd, maar daarbij cellen zijn achtergebleven. In Amsterdam UMC worden deze patiënten behandeld op de afdeling Dermatologie of Plastische chirurgie. Er zijn verschillende strategieën om zulke tumoren aan te pakken; methoden waarin meerdere middelen na elkaar worden toegepast.

Tumor bevriezen

Zo worden vanuit Plastische chirurgie wel injecties met corticosteroïden ingezet. Eventueel gevolgd door wegsnijden, of door het inzetten van lasertherapie. “Zomaar wegsnijden is niet de juiste route”, benadrukt Louter. “Dat geeft een hogere kans op terugkomen van de tumor.” In eerste instantie bevriezen met vloeibare stikstof is de goede volgorde. Wanneer toch wordt gekozen voor wegsnijden, volgt doorgaans nog bestraling of bevriezing.

Louter zelf bevriest tumoren geregeld met vloeibare stikstof, eventueel in combinatie met injecties met corticosteroïden: “Daar komt geen mes aan te pas. Want door te snijden, verander je toch altijd iets aan het lichaam.”

Er is niet zoiets als één gouden standaard die voor elke patiënt het beste is, stelt Louter: ‘De aanpak is afhankelijk van de wensen van de patiënt, van de grootte van de tumor en van waar die zit.’ Zij schreef een beleidsplan om het als behandelaren makkelijker gezamenlijk eens te kunnen worden over de beste benadering. “Praat met de patiënten, leg de opties uit, plus alle voor- en nadelen. Beslis zo samen wat de passende zorg is.” •