Wetenschap
‘Een darm kan een halve liter whisky per dag produceren’
Met 2,5 miljoen euro van de EU gaat internist Max Nieuwdorp onderzoek doen naar een interessant maar ook schadelijk fenomeen: hoe je lichaam zelf alcohol produceert. Nieuwdorp is buitengewoon gefascineerd door onze darmflora.
Tekst: Mieke Zijlmans – Foto: Mark van den Brink
“Je darm is een soort reactorvat”, legt Nieuwdorp uit. “Alles wat we eten wordt vergist, zodat we het kunnen opnemen in ons lichaam. Bij een van die processen maken bacteriën ook alcohol uit al die suikers die we eten. De lever zorgt ervoor dat die alcohol niet in je bloedbaan komt, maar het zorgt natuurlijk wel voor schade aan je lever, voor leververvetting. En dat geeft weer risico’s op ernstige ziekten als diabetes en hart- en vaatziekten. De hoeveelheid alcohol uit de darm kan bij sommige mensen oplopen tot een halve liter whisky per dag.”
De meesten mensen merken daar op de korte termijn niets van. “Slechts een klein aantal mensen heeft last van het ‘auto brewery syndrome’, waarbij je lichaam als een soort brouwerij fungeert.” Laatst las Nieuwdorp het weer op NU.nl: iemand die werd vrijgesproken van rijden onder invloed omdat hij niet gedronken had. Hij verklaarde dronken te zijn geworden van zijn eigen suikerconsumptie. “Vaak is in zo’n geval de darmflora verstoord, bijvoorbeeld door het gebruik van antibiotica of maagzuurremmers.”
Olietanker
Al vijftien jaar houdt Nieuwdorp zich bezig met onderzoek naar de darmflora. Eerder lukte het zijn team al om door middel van poeptransplantaties in de dunne darm de alvleesklierfunctie tijdelijk te stabiliseren. Op de lange termijn kan dat goed nieuws betekenen voor patiënten met diabetes type 1. “De darmflora sturen je lichaam als een soort olietanker naar links of naar rechts. Het is heel bijzonder om dat als arts in te kunnen zetten voor de opsporing en behandeling van ziekten. Omdat we van het begin betrokken waren bij dit onderzoek, konden we steeds meerijden aan de kop van het peloton. Het samenspel tussen genen, dieet en darmflora en de ontwikkeling van ziekten vind ik buitengewoon interessant.”
J
‘Dan is je lichaam een soort brouwerij’
“Soms noemen mensen me de ‘poepdokter’, dat vind ik wel grappig. Sinds ik dit onderzoek doe, ben ik overigens terughoudend geworden met het gebruik van orale antibiotica. Die hebben de afgelopen zeventig jaar veel betekend voor de ontwikkeling van de geneeskunde. Maar we hebben onze ogen gesloten voor de langetermijneffecten. En die zie je heel duidelijk terug in de damflora. Elke antibioticakuur doet een beetje afbreuk aan de werking ervan. Nieuwdorp probeert altijd over muren heen te kijken. “Als arts weet ik ook veel van het labwerk en hoe je bacteriën moet kweken. Voor mij is dat één geheel, we hebben elkaar nodig.”
Alcohol afbreken
Voor een vijfjarig onderzoek naar de achterliggende oorzaken van overmatige alcoholproductie ontvangt de hoogleraar Inwendige geneeskunde van de Europese Unie een ERC Advanced beurs van 2,5 miljoen euro. Met zijn team gaat hij onder meer op zoek naar bacteriën die alcohol kunnen afbreken. “We hebben er daar al een aantal van gevonden. Die gaan we opkweken en teruggeven aan mensen. Aan het eind van die vijf jaar hoop ik dat we met een cocktail van een paar bacteriën de alcoholproductie misschien met de helft kunnen verminderen.”
Nieuwdorp heeft echt zin om aan de slag te gaan met dit onderzoek. “Ik hoop vooral dat we echt kunnen vaststellen wélke suikers verantwoordelijk zijn voor de alcoholproductie, want suiker zit tegenwoordig bijna overal in. Zodat ik snap hoe de productie werkt. Dan weten we ook weer iets meer over de oorzaken van diabetes en leververvetting. Dat wordt wel een eureka-momentje. Ik ben nog steeds blij dat ik ooit de overstap gemaakt heb van Utrecht naar Amsterdam UMC. Als onderzoeker heb je hier heel veel mogelijkheden, ook vanwege de nabijheid van Schiphol. Veel onderzoek en samenwerkingen zijn toch voortgekomen uit internationale congressen. Ik ben heel dankbaar voor de kansen die ik hier heb gekregen.” •
Wetenschap
‘Een darm kan een halve liter whisky per dag produceren’
Met 2,5 miljoen euro van de EU gaat internist Max Nieuwdorp onderzoek doen naar een interessant maar ook schadelijk fenomeen: hoe je lichaam zelf alcohol produceert. Nieuwdorp is buitengewoon gefascineerd door onze darmflora.
Tekst: Mieke Zijlmans – Foto: Mark van den Brink
“Je darm is een soort reactorvat”, legt Nieuwdorp uit. “Alles wat we eten wordt vergist, zodat we het kunnen opnemen in ons lichaam. Bij een van die processen maken bacteriën ook alcohol uit al die suikers die we eten. De lever zorgt ervoor dat die alcohol niet in je bloedbaan komt, maar het zorgt natuurlijk wel voor schade aan je lever, voor leververvetting. En dat geeft weer risico’s op ernstige ziekten als diabetes en hart- en vaatziekten. De hoeveelheid alcohol uit de darm kan bij sommige mensen oplopen tot een halve liter whisky per dag.”
De meesten mensen merken daar op de korte termijn niets van. “Slechts een klein aantal mensen heeft last van het ‘auto brewery syndrome’, waarbij je lichaam als een soort brouwerij fungeert.” Laatst las Nieuwdorp het weer op NU.nl: iemand die werd vrijgesproken van rijden onder invloed omdat hij niet gedronken had. Hij verklaarde dronken te zijn geworden van zijn eigen suikerconsumptie. “Vaak is in zo’n geval de darmflora verstoord, bijvoorbeeld door het gebruik van antibiotica of maagzuurremmers.”
Olietanker
Al vijftien jaar houdt Nieuwdorp zich bezig met onderzoek naar de darmflora. Eerder lukte het zijn team al om door middel van poeptransplantaties in de dunne darm de alvleesklierfunctie tijdelijk te stabiliseren. Op de lange termijn kan dat goed nieuws betekenen voor patiënten met diabetes type 1. “De darmflora sturen je lichaam als een soort olietanker naar links of naar rechts. Het is heel bijzonder om dat als arts in te kunnen zetten voor de opsporing en behandeling van ziekten. Omdat we van het begin betrokken waren bij dit onderzoek, konden we steeds meerijden aan de kop van het peloton. Het samenspel tussen genen, dieet en darmflora en de ontwikkeling van ziekten vind ik buitengewoon interessant.”
J
‘Dan is je lichaam een soort brouwerij’
“Soms noemen mensen me de ‘poepdokter’, dat vind ik wel grappig. Sinds ik dit onderzoek doe, ben ik overigens terughoudend geworden met het gebruik van orale antibiotica. Die hebben de afgelopen zeventig jaar veel betekend voor de ontwikkeling van de geneeskunde. Maar we hebben onze ogen gesloten voor de langetermijneffecten. En die zie je heel duidelijk terug in de damflora. Elke antibioticakuur doet een beetje afbreuk aan de werking ervan. Nieuwdorp probeert altijd over muren heen te kijken. “Als arts weet ik ook veel van het labwerk en hoe je bacteriën moet kweken. Voor mij is dat één geheel, we hebben elkaar nodig.”
Alcohol afbreken
Voor een vijfjarig onderzoek naar de achterliggende oorzaken van overmatige alcoholproductie ontvangt de hoogleraar Inwendige geneeskunde van de Europese Unie een ERC Advanced beurs van 2,5 miljoen euro. Met zijn team gaat hij onder meer op zoek naar bacteriën die alcohol kunnen afbreken. “We hebben er daar al een aantal van gevonden. Die gaan we opkweken en teruggeven aan mensen. Aan het eind van die vijf jaar hoop ik dat we met een cocktail van een paar bacteriën de alcoholproductie misschien met de helft kunnen verminderen.”
Nieuwdorp heeft echt zin om aan de slag te gaan met dit onderzoek. “Ik hoop vooral dat we echt kunnen vaststellen wélke suikers verantwoordelijk zijn voor de alcoholproductie, want suiker zit tegenwoordig bijna overal in. Zodat ik snap hoe de productie werkt. Dan weten we ook weer iets meer over de oorzaken van diabetes en leververvetting. Dat wordt wel een eureka-momentje. Ik ben nog steeds blij dat ik ooit de overstap gemaakt heb van Utrecht naar Amsterdam UMC. Als onderzoeker heb je hier heel veel mogelijkheden, ook vanwege de nabijheid van Schiphol. Veel onderzoek en samenwerkingen zijn toch voortgekomen uit internationale congressen. Ik ben heel dankbaar voor de kansen die ik hier heb gekregen.” •