Sinds februari dit jaar werken alle MDL-medewerkers samen in een fonkelnieuw centrum op locatie VUmc. Door de bundeling van expertises kunnen uiteenlopende en zeldzame ziektebeelden van het maag-darm stelsel worden behandeld via endoscopie. “Daarmee kan de patiënt steeds vaker een ingrijpender operatie worden bespaard.” 

Tekst: Eva Cornet - Foto’s: Sake Rijpkema

In een van de endoscopiekamers is MDL [Maag-Darm-Lever]-arts Barbara Bastiaansen bezig een ‘vroegcarcinoom’ en wat poliepen weg te halen bij een patiënt. Dankzij het bevolkingsonderzoek kwam de vroege darmkanker bij de patiënt aan het licht. “Vroeger moest deze patiënt op de OK geopereerd worden, maar tegenwoordig kunnen we dat op de endoscopiekamer”, vertelt Bastiaansen. “Dankzij nieuwe endoscopische technieken kunnen we veel preciezer vroege vormen van kanker verwijderen. Omdat er niet chirurgisch ingegrepen hoeft te worden, herstelt de patiënt snel van de ingreep. De technieken om de afwijkingen binnen in de darm weg te snijden zijn zo geavanceerd dat de patiënt ook daar nauwelijks last van heeft. Na slechts een uurtje uitslapen kan de patiënt weer pijnloos en zonder al te veel ongemakken naar huis. Voor patiënten biedt deze verschuiving van zorg kansen om met een minimaal belastende ingreep afdoende behandeld te worden. Met sneller herstel en minder impact op kwaliteit van leven.”

Samen met de endoscopieverpleegkundigen voert Bastiaansen de ingreep routineus uit. De ogenschijnlijk eenvoudige bewegingen die ze met scoop maakt zijn eigenlijk zeer complex. “Soms moet ik me letterlijk in een bocht wringen om ergens bij te kunnen. We noemen onszelf ook wel de ‘eenhandige chirurgen’, omdat we feitelijk met één hand ”opereren”, namelijk met de endoscoop. Maar daar zijn we ondertussen wel best handig in geworden”, grapt ze. Deze ingreep doet Bastiaansen alleen, maar aansluitend staat er één op het programma waar ze assisteert bij een collega. “We doen ieder het gedeelte waar we gespecialiseerd in zijn. Omdat we nu op één locatie zitten, kunnen we makkelijker samenwerken.”

Verpleegkundig hoofd Marjon de Pater en MDL-arts en werkplekmanager Roy van Wanrooij waren allebei nauwe betrokken bij de harmonisatie van beide MDL-teams. En het ontwikkelen van de nieuwe, gezamenlijke afdeling. “Voordat de afdeling eind 2023 opende, werkten we al drie jaar met elkaar samen en waren onze werkwijzen al geharmoniseerd”, vertelt De Pater. “Nu zitten we allemaal op één plek en dat voelt goed.” De samenwerking met de afdeling Anesthesie is geïntensiveerd: op vier endoscopiekamers is diepe sedatie mogelijk, waardoor er uitgebreidere ingrepen plaats kunnen vinden. “Het zijn eigenlijk een soort mini-OK’s”, aldus Van Wanrooij. “We kunnen nu kleine tumoren weghalen in het hele MDL-gebied, zonder dat daar een operatie aan te pas hoeft te komen.”

De werkplekmanager is zelf gespecialiseerd in HPB (lever, alvleesklier en galwegen) en is erg blij met de nieuwste technieken. “Door middel van echoscoop kunnen we met een scoop van binnenuit kijken naar de omliggende organen. Hiermee kunnen we nieuwe verbindingen maken tussen de maag en bijvoorbeeld de dunne darm. Patiënten met een darmobstructie kunnen hierna weer eten, en hoeven hiervoor niet meer geopereerd te worden. Deze techniek kan op verschillende manieren worden toegepast, waardoor de innovatie momenteel snel gaat. Essentieel voor het uitvoeren van deze complexe procedures is de samenwerking met ervaren, gespecialiseerde endoscopieverpleegkundigen.”

De nieuwe afdeling is zo patiëntvriendelijk mogelijk ingedeeld. De verkoever, die gesierd wordt door veel groene planten in een soort kassen, is in twee delen gesplitst. Daardoor komen patiënten van voor en na de ingreep elkaar nooit tegen. Ook richting de endoscopiekamers hebben de patiënten hun eigen route en komen ze de werknemers niet tegen, wat voor meer rust zorgt. Van Wanrooij is ook blij met de aparte spreekkamers. “Als je onverwacht iets afwijkends tegenkomt tijdens de ingreep, moesten we dat voorheen op de verkoever aan de patiënt vertellen. Nu kunnen we de patiënt en diens naasten meenemen naar de aparte ruimtes en daar in alle rust het nieuws brengen.” De werkplekmanager is erg blij met de mogelijkheden die de nieuwe afdeling met zich meebrengt. “Door de snelle innovatie kunnen we zoveel meer voor de patiënt betekenen. En dat maakt ons vak en het werk echt leuk en uitdagend.” •

Hoofd innovatie Endoscopie en hoogleraar Jacques Bergman is blij dat er aandacht komt voor innovatie via AI. “AI is de toekomst, daar moeten we zeker gebruik van maken”, zegt hij terwijl hij een ingreep doet waarbij hij een slokdarm moet oprekken, waarmee de kwaliteit van leven van de patiënt aanzienlijk wordt vergroot. Bergman was ook nauw betrokken bij het ontwikkelen van de nieuwe afdeling. “Dat iedereen nu op één plek zit, is de grootste winst. Er heerst een positieve vibe. De nieuwe afdeling is prachtig, maar het is eigenlijk oude wijn in nieuwe zakken. We zijn internationaal leidend met digitale innovatie, en daar moeten we in blijven investeren.” Bergman ontwikkelde een nieuw trackingsysteem voor de scoops. De afdeling telt er ruim honderd, die nu door middel van een geavanceerd trackingsysteem altijd ‘gevolgd’ worden. Daardoor ligt altijd de juiste, schone scoop klaar voor een ingreep.

Met de mate van innovatie is afdelingshoofd en hoogleraar Geert d’Haens ook blij, maar tegelijkertijd kritisch. “Ons state-of-the-art centrum is volgend jaar alweer

verouderd, omdat de innovatie zo snel gaat. We kijken daarom naar nieuwe manieren van innoveren waarbij we de meeste winst kunnen behalen.” Deze innovatie zoeken het afdelingshoofd en zijn team vooral in artificial intelligence (AI). “We willen AI inzetten om de verslaglegging te verbeteren. Nu zijn we na een ingreep veel tijd kwijt om alles te noteren. Dat wordt nog lastiger als je direct na je ingreep een andere moet doen en daarom pas uren later aan de verslaglegging toe komt. Dat kan beter. We willen een real time verslaglegging ontwikkelen waarbij het hele verslag al tijdens de ingreep wordt gemaakt. En vervolgens direct de koppeling naar de afdeling Pathologie plaatsvindt.” Daarnaast wil het afdelingshoofd meer eigen medewerkers opleiden tot sedatiespecialist. Zodat ze meer patiënten diepe sedatie kunnen geven en daardoor meer complexe ingrepen kunnen uitvoeren. Daarmee voorkomen we dat patiënten een echte operatie moeten ondergaan, waar meer risico’s en een langere hersteltijd aan vast zitten.”