Wetenschap
Anatomische les over het
DNA van obesitas
Erfelijke factoren spelen een grotere rol bij zwaar overgewicht dan lang gedacht. Dat is de boodschap van de Britse hoogleraar Sadaf Farooqi, die 21 november de jaarlijkse Anatomische Les uitspreekt in het Concertgebouw. Farooqi ontdekte zelf verschillende genetische defecten die leiden tot obesitas. Ze is zeer betrokken bij de mensen die ze behandelt: “Mijn drijfveer is om levens beter te maken.”
Tekst: Stijn Dunk - Foto’s: Cambridge University
Al in het begin van haar wetenschappelijke loopbaan bereikte Farooqi een doorbraak in het onderzoek naar de genetische oorzaken van obesitas. Tijdens haar PhD-project ontdekte ze dat bij een groep patiënten met zwaar overgewicht het hormoon leptine ontbrak. Dit hormoon reguleert de mate waarin je zin in eten hebt, dus wanneer dat ontbreekt heb je voortdurend honger. Door deze patiënten vervolgens leptine toe te dienen, werd hun honger gestild en konden ze vaak weer een normaal leven leiden. “Dat was een groots moment”, zegt Farooqi in een interview met Janus, het wetenschapsmagazine van Amsterdam UMC.
In de jaren daarna ontdekten Farooqi en verschillende vakgenoten een reeks van zo’n 35 ‘obesitas-genen’. Dit ruime bewijs betekende niet dat gevestigde onderzoekers en behandelaars open stonden voor het idee dat obesitas ook een duidelijke erfelijke oorsprong heeft. “Ik kreeg bij de presentatie van mijn onderzoek regelmatig behoorlijk vijandige reacties”, vertelt ze in Janus. Dit kwam door de nadruk die in de wetenschap werd gelegd op maatschappelijke factoren als oorzaak voor de wereldwijde toename van obesitas. Volgens Farooqi is het een kwestie van en-en. “Natuurlijk moet het aanbod van goedkoop calorierijk voedsel beperkt worden. Maar tegelijk heeft bij veel mensen de samenstelling van hun DNA een effect op de kans dat zij een gezond gewicht hebben. Dan kun je niet meer spreken van een vrije wil.”
Farooqi blijft haar onderzoek verbreden en vernieuwen. Zo brengt ze samen met celbiologen minutieus de wisselwerking in kaart tussen hormonen en cellen in het menselijk lichaam. “Daardoor komen er nieuwe verbanden aan het licht en kunnen we grotere vragen beantwoorden.” Ook verkent ze de genetische verbanden tussen enerzijds obesitas en anderzijds psychologische klachten als postnatale depressie. Met de uitkomsten wil ze de levens van haar patiënten verbeteren. “Dat is altijd mijn drijfveer geweest. Als je dat zo duidelijk ziet gebeuren, zoals tijdens het leptine-project, dan geeft dat heel veel voldoening.” •
Wil je de Anatomische les op 21 november bijwonen? Mail dan met: anatomischeles@amsterdamumc.nl
A
Wetenschap
Anatomische les
over het
DNA van obesitas
Tekst: Stijn Dunk - Foto’s: Cambridge University
Al in het begin van haar wetenschappelijke loopbaan bereikte Farooqi een doorbraak in het onderzoek naar de genetische oorzaken van obesitas. Tijdens haar PhD-project ontdekte ze dat bij een groep patiënten met zwaar overgewicht het hormoon leptine ontbrak. Dit hormoon reguleert de mate waarin je zin in eten hebt, dus wanneer dat ontbreekt heb je voortdurend honger. Door deze patiënten vervolgens leptine toe te dienen, werd hun honger gestild en konden ze vaak weer een normaal leven leiden. “Dat was een groots moment”, zegt Farooqi in een interview met Janus, het wetenschapsmagazine van Amsterdam UMC.
In de jaren daarna ontdekten Farooqi en verschillende vakgenoten een reeks van zo’n 35 ‘obesitas-genen’. Dit ruime bewijs betekende niet dat gevestigde onderzoekers en behandelaars open stonden voor het idee dat obesitas ook een duidelijke erfelijke oorsprong heeft. “Ik kreeg bij de presentatie van mijn onderzoek regelmatig behoorlijk vijandige reacties”, vertelt ze in Janus. Dit kwam door de nadruk die in de wetenschap werd gelegd op maatschappelijke factoren als oorzaak voor de wereldwijde toename van obesitas. Volgens Farooqi is het een kwestie van en-en. “Natuurlijk moet het aanbod van goedkoop calorierijk voedsel beperkt worden. Maar tegelijk heeft bij veel mensen de samenstelling van hun DNA een effect op de kans dat zij een gezond gewicht hebben. Dan kun je niet meer spreken van een vrije wil.”
Farooqi blijft haar onderzoek verbreden en vernieuwen. Zo brengt ze samen met celbiologen minutieus de wisselwerking in kaart tussen hormonen en cellen in het menselijk lichaam. “Daardoor komen er nieuwe verbanden aan het licht en kunnen we grotere vragen beantwoorden.” Ook verkent ze de genetische verbanden tussen enerzijds obesitas en anderzijds psychologische klachten als postnatale depressie. Met de uitkomsten wil ze de levens van haar patiënten verbeteren. “Dat is altijd mijn drijfveer geweest. Als je dat zo duidelijk ziet gebeuren, zoals tijdens het leptine-project, dan geeft dat heel veel voldoening.” •
Wil je de Anatomische les op 21 november bijwonen? Mail dan met: anatomischeles@amsterdamumc.nl
Erfelijke factoren spelen een grotere rol bij zwaar overgewicht dan lang gedacht. Dat is de boodschap van de Britse hoogleraar Sadaf Farooqi, die 21 november de jaarlijkse Anatomische Les uitspreekt in het Concertgebouw. Farooqi ontdekte zelf verschillende genetische defecten die leiden tot obesitas. Ze is zeer betrokken bij de mensen die ze behandelt: “Mijn drijfveer is om levens beter te maken.”
A
‘Ook tien euro is welkom’